Serieuze schutters met kriebelige kragen

Het oogt wat saai, zo’n groepje mannen die je vanaf het schilderij ernstig aankijken. Toch vinden de kinderen van groep 4a van de Juliana van Stolbergschool uit Kapelle de verhalen achter zo’n schuttersstuk enorm boeiend. Zeker als ze zelf een échte kruisboog mogen uitproberen.

Springend van enthousiasme komt groep 4 het Historisch Museum De Bevelanden in Goes binnen. Ze gaan onderzoeken wat schuttersstukken precies zijn. Een medewerker neemt hen mee naar een bankje voor een groot schuttersstuk van het Kruisboog- of Sint-Jorisgilde uit 1616 en al snel luisteren ze als muizen. Met open mond.

„Wat zijn schutters eigenlijk?” wil de mevrouw weten. Thomas Krijger weet dat wel. „Dat zijn een soort ridders die het land verdedigen.” Daar heeft hij gelijk in, maar ze verdedigen niet heel het land, maar alleen hun eigen stad. De mevrouw vertelt verder: „Om dat goed te kunnen doen, moesten ze vaak oefenen met hun wapen. Dat kon een kruisboog, een handboog of een geweer zijn. Deze mannen gebruikten altijd een kruisboog. Daarom heetten ze het Kruisbooggilde. Wat is een kruisboog?” Wilco Ras haast zich om het goede antwoord te geven. „Dat is een boog met een gleuf erin, waar je de pijl in kan leggen.” De mevrouw wijst naar de muur achter de kinderen. „Dat klopt. Daar hangt er één.”

Hooivork

De mannen op het schilderij vieren feest. Er werd een schuttershof gebouwd, waar ze konden oefenen met schieten. „Kijk, ze drinken wijn en eten witbrood. Daaraan kun je zien dat het een bijzonder moment was, want normaal aten ze alleen bruinbrood.”

Eén man heeft een voorwerp in zijn hand. „Zoiets gebruiken wij nu als hooivork!”  roept een van de jongens. De mevrouw lacht. „Het is een vork en dat was iets bijzonders in die tijd. De meeste mensen aten gewoon met hun handen.” „Bah, dat is niet fris!” roept Rhodé Besseling. „Toen was dat heel normaal”, legt de mevrouw uit. „Alleen hele rijke mensen hadden een vork. Deze man wilde graag laten zien dat hij rijk was.”

Slabbetjes

De meeste kinderen zijn erg onder de indruk van de dikke witte kragen die de mannen dragen. Wat zien die er mooi uit! Aan de vorm ervan kun je zien in welke tijd het schilderij ongeveer gemaakt is. De plooikragen zijn het oudst en ook de platte kragen met borduurwerk. Verder hebben de mannen allemaal een baard. Bij schilderijen die iets later gemaakt zijn, zijn de kragen verdwenen en dragen de mannen een soort slabbetjes. Ook baarden zijn er niet meer te zien.

„Is het makkelijk om zo’n schilderij zelf te maken?” vraagt de mevrouw. „Nee!” roepen de kinderen in koor. Maar Thomas Harthoorn zou het wel zien zitten om een stukje zelf te schilderen. „Ik leerde een beetje van mijn opa hoe dat moet.” Juf Ariëtte is blij dat de kinderen goed meedoen. „Het is belangrijk dat ze goed leren kijken. Wat is er te zien? Hoe komt dat? Wat heeft dat te betekenen? Dit komt in allerlei situaties van pas.”

Kruisboog

Even later mogen de kinderen nog een parure maken. Dat is een draagspeld waaraan je kunt zien bij welke schutters je hoort. De kinderen gaan ijverig aan de slag en spelden daarna trots een parure bij zichzelf op.

Als echte schutters mogen ze even een handboog en een kruisboog vasthouden. Zonder pijl, want anders wordt het wel heel gevaarlijk. „Wow! Die is zwaar!” Voor zo’n boog moet je erg sterk zijn. De bogen waren vroeger net zo groot als de schutter zelf en het gewicht dat je achteruit trok, was zo’n 80 kilo. Daar krijg je sterke armen en schouders van!

Ook de juf doet mee. Ze richt alleen precies op zichzelf. De kinderen joelen en leggen haar uit hoe het wél moet. Daarna steken ze de handen uit de mouwen om zelf zo’n prachtige kraag te maken. Als ze allemaal klaar zijn, gaan ze als echte schutters ernstig in het gelid staan. Maar dan worden alle kragen weer afgerukt. Het ziet er prachtig uit, maar „het prikt verschrikkelijk!”

Shenna Beeke, 7 jaar

 Wat vind je van het schilderij?

„Knap geschilderd. De mannen hebben deftige kleren aan en dragen sjaals, kettingen en kragen. Dat vind ik heel mooi.”

Zou je het leuk vinden als de mannen nu nog zulke kleding droegen?

„Nee, dat vind ik niet zo bij deze tijd passen. Ik zie liever de kleren die wij nu allemaal dragen.”

 Wilco Ras, 8 jaar

Wat valt je op aan het schilderij?

„Bij één meneer lijkt het net of hij vier ogen heeft. Dat is een beetje raar. De schildering was weggesleten en toen schilderden ze het er weer bij, maar net op een andere plek.”

Wat vind je het mooist?

„De schutters. Ik vind ze stoer omdat ze ernstig kijken.”

Leah Moens, 7 jaar

Wat vind je van het schilderij?

„Leuk. De kleuren zijn mooi. De kragen zijn heel wit, maar verder was er veel mooi zwart. Het is een beetje donker en dat vind ik gaaf.”

Wat vind je het meest interessant?

„De mevrouw vertelde dat de schutters met een kruisboog schoten. Dat lijkt me stoer om te doen, want een pijl kan dan heel ver vliegen.”