Hard vechten om de brug bij Arnhem

Duizenden parachutisten moesten Nederland bevrijden. Maar het mislukte. Deze week is Operatie Market Garden precies 75 jaar geleden. Marita, Diana, Jesse en Harmen kijken op de plek waar hard werd gevochten.

Kanon

De vier klasgenoten bezoeken het Airborne Museum in Oosterbeek. Vroeger was dit hotel Hartenstein. Het hotel was het hoofdkwartier van de parachutisten. Hier is heel hard gevochten tussen Engelsen en Duitsers. Voor het museum staat een kanon. Hij werd met een zweefvliegtuig vervoerd. Je mag gewoon op het kanon klimmen!

Gids

Gids Gerrit Sleeuwenhoek, die Kits weleens leest, geeft uitleg. Op de linker foto staat Adolf Hitler met heel veel militairen. Hitler begon met oorlog voeren. Op de rechter foto zie je dat Rotterdam in puin ligt. In 1940 viel Duitsland Nederland aan. Rotterdam werd gebombardeerd. Duitsland was vijf jaar lang de baas in Nederland.

Belangrijke brug

Britse en Poolse parachutisten moesten deze brug bij Arnhem te pakken krijgen. En dan wachten op de tanks die zouden komen helpen. Maar: heel weinig para’s lukte het om bij de brug te komen. En de Engelse tanks? Die kwamen niet. De Duitsers waren te sterk. Engelsen en Amerikanen veroverden drie bruggen. Maar de vierde kregen ze niet in handen.

Bulldozer

Dit is haast niet te geloven. Verbaasd kijken de klasgenoten naar een kleine bulldozer. Die is in de oorlog met een zweefvliegtuig neergekomen. Maar waar heb je een bulldozer voor nodig? Om de weg vrij te maken bijvoorbeeld, legt Sleeuwenhoek uit. Versperringen of kapotgeschoten voertuigen worden opzij geschoven, zodat soldaten en tanks verder kunnen.

Voorraden

Twee Engelse parachutisten naast een... Tja, wat moet dit voorstellen? Het is een grote, witte koker met rode letters er op. Hiermee kwamen nieuwe voorraden, zoals eten en wapens aan, vertelt Sleeuwenhoek. Deze kokers werden aan parachutes neergelaten. Maar... Veel kokers kwamen op de verkeerde plek. De meeste voorraden vielen in Duitse handen.

Net echt
Een kapotte auto midden op straat. Allemaal puin er omheen. Zo zag het er in de oorlog ongeveer uit. Harmen: „Wij denken eigenlijk nooit goed na over de oorlog. Maar hier zie je hoe het echt was. Mensen waren in levensgevaar.” Diana: „Ik dacht dat de oorlog gewoon spannend was. Maar nu denk ik er anders over. Het is echt heel erg.”

Verhaal

Marita (links) en Diana luisteren door een telefoon naar een verhaal dat speelt in Driel, vlak bij Oosterbeek. Ze mogen het navertellen. Marita: „In een huis woonden Riet en haar familie. Ze gingen schuilen in een kelder. Riet werd getroffen door een granaatsplinter. Ze is gestorven.” Diana: „Haar zus Johanna heeft in de kelder de spullen van Riet opgezocht.”

Jeep

De kinderen komen nu op de spannendste plaats van het museum: de Airborne Experience. Ze lopen door een nagebouwd zweefvliegtuig heen en zien dan een Jeep waarmee in deze omgeving is gevochten. Bij de Jeep staan poppen van Engelse parachutisten. Op een grote foto aan de muur zie je hoe de parachutisten naar beneden komen.

Veel foto’s

In het museum hangen veel foto’s van militairen en van bewoners van de omgeving. In de oorlog waren er verzetsstrijders. Zij hielpen Engelsen en ook mensen die gezocht werden door de Duitsers. „Wie kent een verzetsstrijder?” vraagt Sleeuwenhoek. „Corrie ten Boom!” roept Jesse. Helemaal goed. Zij hielp Joden in haar woonplaats Haarlem.

Helm

Kijk, een helm, een soldatentas en nog meer spullen. De parachutisten konden niet dicht bij de belangrijke brug landen. Ze kwamen op 10 kilometer afstand neer en sommigen zelfs op 19 kilometer afstand. En toen moesten ze snel naar de brug. Maar het was veel te ver. Tien kilometer kun je wel in twee uur lopen. Maar als je moet vechten? Dat lukt bijna niemand.

Granaat

Een Duitse soldaat bij een zware granaat, een panzerfaust, waarmee tanks werden aangevallen. Het Engelse leger dacht dat ze wel even de Duitsers konden verslaan. Maar de Duitsers hadden juist in de buurt van Arnhem en Oosterbeek heel veel ervaren soldaten en tanks. Eigenlijk hadden de Engelsen geen schijn van kans.

Toch een naam

Op de meeste stenen staat een naam. Vaak van een parachutist. Maar ook wel van mensen die de zweefvliegtuigen bestuurden. Op 245 stenen staat „Known unto God”. Dat betekent: „bij God bekend”. Toen ze stierven, waren ze vaak zo gewond dat niemand kon zien om wie het ging. Maar de Heere weet hun namen wel.

Gewonden

Op de plek waar nu elke zondag kerkdiensten worden gehouden, lagen in de oorlog gewonde soldaten. In het huis naast de kerk woonde een heel goede vrouw: Kate ter Horst. Heel haar huis lag vol gewonden. Kate hielp hen. En... Ze las de gewonden voor uit een Engelse Bijbel. Daardoor werden de gewonde militairen getroost.

Niet vergeten

„Their name liveth for evermore”, staat op een monument op de begraafplaats. Dat betekent: „hun naam leeft voor eeuwig.” Dat is iets om over na te denken. We mogen deze dappere militairen niet vergeten. Zij stierven tijdens de gevechten, terwijl ze ons land wilden bevrijden. Bij zo’n monument mag je best wat langer stilstaan.

Airbornetocht

Diana, Jesse, Harmen en Marita kijken bij een beeldje dat voor het museum staat. Elk jaar wordt in september in de omgeving van Oosterbeek een wandeltocht gehouden om terug te denken aan de militairen die zijn gestorven. Aan de wandeling doen elk jaar meer dan 30.000 mensen mee. Je begrijpt wel dat het dan druk is in Oosterbeek!

Begraafplaats

Hier moet je eerbiedig zijn en niet te hard praten. Diep onder de indruk bekijken de vier de oorlogsbegraafplaats in Oosterbeek. Hier liggen meer dan 1700 militairen. „Dat is wel heel veel”, vindt Diana. De meesten zijn Engelsen. Maar er liggen ook 78 Polen. De Polen hebben hard meegevochten met de Engelsen, maar ze worden vaak vergeten.

Schuilkelder

Marita kijkt bij een nagemaakt huis. Om haar heen hoort ze kanonnen en geschreeuw. „De schuilkelder vind ik het meest bijzonder. Daar zaten de mensen in.” Toen de parachutisten kwamen, moesten burgers zich verschuilen. Mensen zaten bijna zonder eten en drinken in kelders terwijl op straat en in de huizen soldaten met elkaar vochten.

Kerk

Op 17 september 1944 kwamen de parachutisten aan. Enkele dagen later was duidelijk dat ze gingen verliezen. Ongeveer 2500 soldaten slopen in het donker naar deze kerk in Oosterbeek. Achter deze kerk ligt de rivier de Rijn. Met roeibootjes probeerden ze naar de overkant van de Rijn te ontsnappen. Sommigen gingen zwemmen. Veel militairen verdronken.

Goed om te weten

...Britten en Amerikanen wilden heel snel vier bruggen in Nederland veroveren om Duitsland aan te vallen.
...De vierde brug, bij Arnhem, kregen ze niet te pakken.
...Een dappere commandant, John Frost, wist met achthonderd man de brug wel te bereiken. Hij probeerde hem dagenlang te veroveren.
...Het aanvalsplan is bedacht door de Engelse veldmaarschalk Montgomery. Bij dit plan maakte hij veel fouten.
...Na de slag moesten alle burgers uit Arnhem en Oosterbeek en omgeving van de Duitsers hun huis uit. Ze moesten naar andere plaatsen vluchten. Hun huizen zijn leeggeroofd.

× ← →